چشم‌پوشی فلسطین از موضع جدید قطر در قبال طرح صلح ترامپ

در اقدامی بی‌سابقه و منحصر به فرد در جهان عرب و در تضاد با موضع فلسطین، دولت قطر طرح صلح ترامپ (معامله قرن) را به عنوان مرجعی برای گفت‌وگو میان فلسطینیان و اسرائیلی‌ها تأیید کرد.

 در پایان دور سوم گفت‌وگوی‌های استراتژیک قطر و آمریکا در واشنگتن و در بیانیه مشترک دو کشور تأکید شده است که "منازعه اسرائیل و فلسطین می‌تواند از طریق مذاکره، بر اساس چشم انداز ایالات متحده برای صلح، به یک راه حل عادلانه برسد".

در بیانیه‌ای مزبور تأکید شده است که "واشنگتن خود را در نگرانی قطر در مورد وخامت اوضاع بشردوستانه در نوار غزه و لزوم برداشتن گام‌های مشخص برای بهبود شرایط اقتصادی و زندگی مردم آن، شریک می‌داند."

در حالی‌که رهبری فلسطین، طرح صلح ترامپ را به طور کل رد کرده و آن را "طرح تسلیم" تلقی می‌کند، زیرا معامله قرن، مانع تأسیس کشور مستقل فلسطین در محدوده مرزهای پیش از جنگ سال ۱۹۶۷، می‌شود، از بازگشت پندهندگان به خانه‌های آن جلوگیری می‌کند و با موضع راست اسرائيل در قبال منازعه فلسطین و اسرائیل همسویی دارد.

در همین حال، آژانس خبری قطر با این‌که بیانیه را به طول کامل در صفحه تویتر خود منتشر کرده، اما پاراگراف مربوط به حمایت از چشم انداز ترامپ برای صلح را حذف کرده و چنین آورده است که "واشنگتن خود را در نگرانی قطر در مورد وخامت اوضاع بشردوستانه در نوار غزه و لزوم برداشتن گام‌های مشخص برای بهبود شرایط اقتصادی و زندگی مردم آن، شریک می‌داند."

از سوی دیگر و در حالی‌که رسانه‌های رسمی فلسطین از توافق قطر برای تصویب طرح صلح ترامپ به عنوان مرجعی برای حل منازعات چشم پوشی کردند، منیر جاغوب، رئیس دفتر رسانه‌ها در کمیسیون بسیج و انتظام سازمان فتح، در صحبتی که با ایندیپندنت عربی داشت، گفت: رهبری فلسطین نمی‌تواند وارد مذاکراتی شود که مبتنی بر طرح صلح ترامپ باشد زیرا، این طرح که عامل اصلی درگیری است، حق ملت فلسطین برای آزادی و تأسیس کشور مستقل فلسطین که پایتخت آن بیت المقدس شرقی باشد را نادیده می‌گیرد.

در اقدامی که نمایانگر تمایل رسمی فلسطینی‌ها برای حفظ روابط با دوحه و عدم پذیرش جناح‌های فلسطینی در رد موضع قطر است، نبیل ابو ردینه، سخنگوی رسمی ریاست تشکیلات خودگردان فلسطین با صدور بیانیه‌ای تأکید کرده است که "موضع رسمی فلسطین همان چیزی است که از طریق آژانس خبری و اطلاع رسانی فلسطین منتشر می شود."

با این حال، احمد مجدلانی، دبیرکل جبهه مبارزات مردمی فلسطین و عضو کمیته اجرایی سازمان آزادی‌بخش فلسطین، در مصاحبه‌ای با ایندیپندنت عربی، گفت: بیانیه‌ای مشترک قطر و آمریکا، نشان می‌دهد که قطر «طرح صلح ترامپ» که توسط فلسطینی‌ها و در سطح بین‌المللی رد شد را تأیید می‌کند، علیرغم اعلامیه دوحه مبنی بر حمایت آن کشور از ابتکار صلح عرب و قطعنامه بین‌المللی مرتبط به مسئله فلسطین. وی با اشاره به بعید بودن امضای توافقنامه صلح میان قطر و اسرائيل، افزود که قطر نیازی به این اقدام ندارد، زیرا در صورت چنین تصمیمی، تشکیلات خودگردان فلسطین و حماس ناگزیر خواهند شد، روابط خود را با قطر قطع کنند و دوحه با این اقدام، نقش خود را در نوار غزه و کرانه باختری از دست خواهد داد.

مجدلانی، دولت قطر را متهم به تشدید اختلاف میان فتح و حماس کرده و افزود که دوحه سعی می‌کند نوار غزه و کرانه باختری را از هم جدا کند.

اما بسام الصالحی، دبیر کل حزب خلق فلسطین، اقدام قطر را "تحولی خطرناک و غیرقابل قبول" توصیف می‌کند و خاطرنشان می‌کند که این نخستین موضع‌گیری رسمی عربی در زمنیه پذیرش طرح صلح ترامپ است، و می‌گوید: "این تصمیم، آسیب بزرگی به آرمان‌های ملت فلسطین وارد می کند." الصالحی در صحبتی که با ایندیپندنت عربی داشت، از قطر خواست که از تصمیم اخیرش عقب‌نشینی کنند و به قطعنامه‌های مشروع بین‌المللی و ابتکار صلح عرب متعهد باشد.

هفته گذشته، لولوه الخاطر، دستیار وزیر امور خارجه قطر گفت که کشورش پیش از حل مسئله فلسطین، روابط دیپلماتیک با اسرائیل برقرار نخواهد کرد وی افزود: "عادی سازی روابط با اسرائیل نمی‌تواند به عنوان یک راه حل تلقی شود، بلکه راه حل منازعه فلسطین و اسرائیل، اجرای مصوبات شورای امنیت، اعطای حقوق فلسطینیان و یافتن یک راه حل عادلانه به این بحران است."  الخاطر افزود: مسئله فلسطین و مذاکرات صلح در افغانستان روی میز سومین دور گفت‌وگوی‌های استراتژیک است که در واشنگتن برگزار شد.

در همین حال، تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر، به جرد کوشنر، مشاور ارشد رئیس جمهوری آمریکا تأکید کرده است که به منظور تأمین ثبات و امنیت در سراسر منطقه، قطر خواستار "حل و فصل عادلانه مسئله فلسطین بر اساس تصمیمات مشروع بین المللی، ابتکار صلح عرب و راه حل "چاره دوکشوری" است."

در مقابل، عبدالمجید سویلم، استاد مطالعات منطقه‌ای در دانشگاه القدس، پیش‌بینی می‌کند که قطر به زودی به جمع کشورهای امضا کننده توافقنامه صلح با اسرائیل بپیوندد، اما این اقدام تنها مستلزم زمان است تا بحران روابط با کشورهای عربی حوزه خلیج فارس پایان یابد. وی افزود: که تصویب طرح ترامپ صلح در خاورمیانه از سوی قطر تعجب آور نیست، به ویژه پس از این‌که دوحه به امید موضع فعال ایالات متحده برای حل بحران روابط با کشورهای خلیج فارس که قطر را به شدت تحت تأثیر قرار داده است، موافقت خود را نسبت به چشم انداز ترامپ برای صلح ابراز کرد. سویلم معتقد است که "قطر از نظر سیاست و رویکرد با اکثر کشورهای حاشیه خلیج فارس تفاوت چندانی ندارد" و خاطرنشان کرد که هرگونه برداشت از موضع قطر به دور از بحران روابط میان کشورهای خلیج فارس، نادرست است.

در پیوند به مسئله تأیید واشنگتن از حمایت مالی و سیاسی دوحه از حماس در نوار غزه، سویلم گفت که واشنگتن سعی می‌کند در چارچوب طرح صلح خاورمیانه، کرانه باختری را به اسرائیل و نوار غزه را به فلسطینیان بدهد و در نتیجه، نوار غزه تبدیل به مرکز اصلی فلسطینی‌ها شود.

وی گفت: تل‌آویو و واشنگتن در صدد تحریک حماس نیستند، بلکه سعی دارند با اتخاذ برخی اقدامات اقتصادی در نوار غزه، آرامش درازمدت میان حماس و اسرائیل را برقرار کنند. البته قطر تلاش دارد حماس به صورت مستقیم یا غیر مستقیم به عنوان بخشی از راه حل آمریکا برای مسئله فلسطین باشد.